Uluslararası Teknolojik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Vakfı (UTESAV) tarafından MÜSİAD Genel Merkezi’nde 21. Haliç buluşması düzenlendi.
20’lik Gençlerden Vezirler Çıkaran Devlet
Haliç Buluşmalarında Osmanlının devlet yönetimi ile sermaye ilişkisini anlatan Mehmet Genç, “Devşirmeler arasında 20-25 yaş arasında vezir düzeyine bile gelen yetenekli insanlar vardı” dedi.
Uluslararası Teknolojik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Vakfı (UTESAV) tarafından MÜSİAD Genel Merkezi’nde 21. Haliç buluşması düzenlendi.
MÜSİAD Genel Merkezinde gerçekleştirilen programa MÜSİAD üyeleri, UTESAV’ın Mütevelli Heyeti, muhtelif basın organlarının yöneticileri, sivil toplum kuruluşları ve derneklerin yöneticileri, yazarlar ve akademisyenler katıldı.
UTESAV’ın düzenlediği Haliç Buluşmalarının yirmi birincisinde iktisat tarihçisi Mehmet Genç, “Osmanlı’da Devlet Yönetimi ve Sermaye” başlıklı bir sunum yaptı.
Programın açılış konuşmasını yapan UTESAV Başkanı İsrafil Kuralay Osmanlı iktisat tarihinin kısa bir özetini yaptıktan sonra sözlerine şöyle devam etti:
“Son günlerde devlet ve ekonomi en çok konuşulan konulardan bir tanesi. Osmanlı da 600 yıl hüküm sürmüş bir devlet. Bu devletin sırrı var mı? Devletin devamlılığını sürdürmesi için sadece devlet yönetimi yeterli değil. İş adamlarının bir deyimi vardır: Müşterisi olmayan mal zayidir. Bu anlamda bakıldığında 600 yıllık bir tarihte Osmanlı nasıl ayakta kaldı? Osmanlı devlet ve iktisat yönetiminin sırrı nedir? Osmanlı iktisat düzeninin adı ne? Buradan alacağımız örnekler nelerdir?”
Mehmet Genç ise, Osmanlı Devletinin uzun tarihine dikkat çekerek “Eğer Osmanlı kapitalizmin getirilerine boyun eğseydi daha uzun yaşardı; fakat buna rağmen Osmanlı ömrünü iki yüzyıl daha devam ettirdi” dedi. Bizans’ın daha uzun yaşadığını, fakat bunun bir başarı göstergesi olmadığını söyleyen Genç, bu aşamada her iki devletin hükümranlık tarihlerinin dikkate alınması gerektiğinin altını çizdi. Ayrıca hanedana da vurgu yapan Genç “Dünyada en uzun yaşayan hanedan Osmanlı Hanedanıdır. Çin Hanedanı dahi 200-250 yılda bir değişmiştir” dedi.
Mehmet Genç Osmanlı’da kurulan sistemin inceliklerinden bahsederek, bu konudaki en önemli noktanın ince ayrıntılara dikkat edilmesi ve devlet bekası olduğunu vurguladı. Genç, sözlerine şöyle devam etti:
“Osmanlı sistemlerini kurarken arının bal yapması gibi buldukları her şeyi eleyip zahmet çekiyorlardı. Diğer devletler nasıl yapıyor diye sorup bırakmıyorlar; ‘Devletin işine yarar mı? Halkın işine yarar mı? Kimseye zarar veriyor mu?’ sorularına cevap verdikten sonra kullanıma geçiyorlardı. Yönetimde en önemlisi ferdin kalitesidir. Zaten devşirme sistemi de bu amaçla uygulanır. Devşirme sistemi, yetenekli insanları bulup elitin işine dâhil ederdi. Devşirmeler arasında 20-25 yaş arasında vezir düzeyine bile gelen yetenekli insanlar vardı.”
Osmanlı Devletinin halkın refahına öncelik verdiğini hatırlatan Genç, devletin halkına geçinebilecekleri ve vergi ödeyebilecekleri ölçüde toprak dağıttığını ve fethedilen yerlere getirdikleri hizmetler sebebiyle Müslüman olmayan tebaanın da kendilerini tercih ettiklerini söyledi. Bu yeni fetihlerin gelirleri de arttırdığını, toprakları genişlettiğini dile getiren Genç, “Esnaf ve çiftçiler içinde birinin diğerinden zengin olmasına devlet sempatik bakmazdı. Her alanda eşitlik isterdi” dedi.
Osmanlıda özel mülkiyetin önemine de temas eden Genç, esnafların kendi kurallarını koyduklarını, bu kuralların kadılar tarafından kontrol edildikten sonra kabul edildiğini söyledi. Devletin sermayeyi kontrol altında tuttuğunu ve kârlar üzerinden bir sınırlandırma yapıldığını sözlerine ekleyen Mehmet Genç, “Osmanlı’da bir dönem % 40’lara çıkan bir enflasyon dönemi yaşanmakla birlikte, genel olarak bakıldığında % 5’in üzerinde enflasyon görülmez” dedi.
Mehmet Genç, ithalât ve ihracat konusunda ise “Osmanlı ithalâtı serbest bırakıyor fakat ihracatı yasaklıyor. Kazânın ihtiyacı karşılanmadan dışarıya mal kesinlikle çıkmaz. Kadı engeller bunu. İhracat, kazanın ihtiyacı giderilmiş, İstanbul ve İslâm devletlerindeki ihtiyaçlar da karşılanmışsa olabilirdi” dedi.
Programın sonunda tarihçi-yazar Mehmet Genç, Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi adlı kitabını misafirlere imzaladı.
